تأثیر بنتونیت سدیم و کربن فعال بر خنثی سازی اثر سموم فسفره آلی در نشخوارکنندگان

به منظور بررسی قابلیت جاذب های مختلف سموم بر شرایط تخمیر در شکمبه، چند آزمایش در شرایط درون تنی و برون تنی انجام شد. در آزمایش درون تنی 8 رأس گوسفند نر بلوچی مجهز به کانولای شکمبه، در قالب طرح فاکتوریل، در معرض 4 تیمار آزمایشی قرار گرفتند. تیمار آزمایشی شامل 1)گروه کنترل، 2)گروه کنترل+4 درصد بنتونیت سدیم، 3)گروه کنترل+ ppm21 سم دیازینون، 4)گروه کنترل+4 درصد بنتونیت سدیم+ ppm21 سم دیازینون. قابلیت هضم ظاهری ماده خشک و ماده آلی تحت تأثیر تیمارهای آزمایشی قرار نگرفت (05/0p>). بنتونیت سدیم باعث کاهش نوسانات ph مربوط به بعد از خوراک شد (05/0p<). میزان نیتروژن آمونیاکی مایع شکمبه قبل از مصرف خوراک بین تمام تیمارها یکسان بود (05/0p>) اما در 3 و 6 ساعت پس از صرف خوراک، غلظت نیتروژن آمونیاکی، به طور معنی داری در تیمارهای حاوی سم بیشتر بود (05/0p<). غلظت هموگلوبین، تعداد گلبول های سفید خون و هماتوکریت، تحت تأثیر تیمارها قرار نگرفتند (05/0p>) اما تعداد گلبول های قرمز خون و فعالیت آنزیم استیل کولین استراز، به طور معنی داری در تیمار دارای سم بیشتر بود (05/0p<) و در تیمار دارای سم و عامل جاذب، این معیار ها در محدوده ی تیمار شاهد قرار گرفتند (05/0p>). در آزمایش برون تنی، دو نوع سم فسفره آلی دیازینون و کلرپیریفوس و دو نوع جاذب سموم بنتونیت سدیم و کربن فعال، طی یک کشت بی هوازی 24 ساعته در قالب فاکتوریل مورد سنجش قرار گرفتند. درصد ناپدید شدن ماده خشک یونجه با افزودن سم به محیط کشت به طور معنی داری نسبت به گروه شاهد کاهش پیدا کرد (05/0p<). افزودن عوامل جاذب به محیط کشت حاوی سطوح پایین سم، درصد ناپدید شدن ماده خشک خوراک را نسبت به گروه های فاقد عامل جاذب به طور معنی داری افزایش داد (05/0p<). بین دو نوع عامل جاذب سموم و نیز بین دو نوع سم فسفره از لحاظ تأثیر بر درصد ناپدید شدن ماده خشک یونجه، اختلاف معنی داری وجود نداشت (05/0p>). ph مایع شکمبه طی 24 ساعت کشت، تحت تأثیر عوامل مورد آزمایش قرار نگرفت و بین تمامی گروه ها یکسان بود (05/0p>). میزان نیتروژن آمونیاکی مایع شکمبه با افزودن سموم فسفره به محیط کشت، نسبت به گروه شاهد، به طور معنی داری افزایش یافت (05/0p<). افزودن عوامل جاذب سموم به محیط کشت، اثر معنی داری بر نیتروژن آمونیاکی نداشت (05/0p>). همچنین بین عوامل جاذب نیز تفاوت معنی داری وجود نداشت (05/0p>). به طور کلی افزودن عوامل جاذب سموم، در شرایطی که خوراک مصرفی نشخوارکنندگان آلوده به سموم حشره کش شده است، می تواند راهکار مفیدی برای حفظ سلامت دام ها و جلوگیری از نوسانات ph شکمبه در نشخوارکنندگان باشد.